सातारा शहरात आणि जिल्ह्यात अनेक ठिकाणी डॉल्बीच्या आवाजावर नियंत्रण आल्याचे गणपती प्रतिष्ठपनेच्या पहिल्या दिवशी पहायला मिळाले. डॉल्बीवर नियंत्र आणावे यासाठी अनेकदा आवाहन केले जाते. मंडळांच्या बैठकीत यावर केवळ बोलणे होते. पोलीस काही कारवाया करतात. डॉल्बी जप्त केली जाते. मात्र पर्यावरण , आरोग्य बिघडवणाऱ्या बजाव डॉल्बी या प्रवृत्तीला आला बसेल असे भक्कम, मजबूत काही घडत नाही. याचा त्रास माणसांना तर होतोच पण जास्त त्रास जनावरे आणि पाखरांना होतो. याचा विचार करावा इतकी संवेदनशीलता समाजात उरलेली नाही. त्याचा प्रत्यय वारंवार येतो. सातारा येथील बोले मामा आणि तिघांचा मृत्यू या डॉल्बीच्या दणदणाटामुळे झाला होता हे कोणताही सुहृद व्यक्ती विसरू शकणार नाही. त्या डॉल्बी चालकावर सदोष मनुष्य वधाचा गुन्हा दाखल झाला असता आणि त्या नुसार शिक्षा झाली असती तर आज जेष्ठ नागरिकांना रस्त्यावर उतरावे लागले नसते. कोणताही विचार समाजात तेव्हाच रुजतो जेव्हा त्याची गरज आत्यन्तिक असते आणि तो विचार रुजवण्याचे काम करून त्याची अमंलबजावणी केलेली पहायला मिळते. अमंलबजावणीसाठी दबावगट निर्माण होणे आवश्यक असते . तो केवळ बोलणारा नाही तर प्रसंगी रस्त्यावर उतरणारा ही असावा लागतो. ज्येष्ठ नागरिकांना रस्त्यावर उतरवण्याचे आणि डॉल्बी विरोधात दंड थोपटून त्याच्या दुष्परिणामांच्या विरोधात धाडसाने उभे राहण्यासाठीचे निर्णायक पाऊल श्री. प्रसाद चाफेकर यांनी उचलले. ज्येष्ठ नागरिकांना, माध्यमे, समविचारी मंडळींना एकत्र करून त्यांनी मोट बांधली. जिल्हाधीकारी , जिल्हा पोलीस प्रमुख यांना निवेदने दिली. डॉल्बीमुळे होणार त्रास पुन्हा पुन्हा पटवून दिला. आम्ही बोलेमामा आठवतात का ? असा प्रश्न आमच्या अग्रलेखात १५ दिवसांपूर्वी विचारला होता. त्यांची आठवण आहे का याची ही आठवण करून दिली होती. अर्थात ज्येष्ठ नागरिकांनी उठवलेल्या आवाजामुळे, पावसात काढलेल्या मोर्च्यामुळे, निवेदन, पत्रांमुळे सगळ्यात महत्वाचे अनेक ज्येष्ठ नागरिक संघांच्या एकीमुळे गणेश उत्सवाचा पहिला दिवस डॉल्बीच्या दणदणाटा पासून काहीसा मुक्त राहिला. त्या नागरिकांचे अभिनंदन ! श्री. प्रसाद चाफेकरांचे ही अभिनंदन ! मात्र गणती विधिवत बसण्यापूर्वी डॉल्बी, लेजर शोची हौस भागवणाऱ्याचे काय ? उत्सवाच्या पहिल्या दिवशी नाही, पण साताऱ्यात उत्सवापूर्वी १५ दिवस हे प्रकार सर्रास सुरु होते याची नोंद ही प्रशासनाने घेतली पाहिजे. अनंतचतुर्दशिला डॉल्बी थांबली तर जेष्ठ नागरिकांच्या परिश्रमाला यश आले म्हणता येईल. परमेशवर मंडळांना आणि डॉल्बी मालकांना सुबुद्धी देवो .
आता प्रश्न उरतो तो डॉल्बी प्रकरण कायमचे बंद होईल का ? कारण डॉल्बीचा आवाज प्रदूषण करणारा आहे यात वाद, शंका घेण्याचे कारण नाही. मात्र कायद्याच्या कसोटीवर हे प्रकरण कायमचे बंद व्हायचे असेल तर त्याला या वळणार न सोडून देता कायदेशीर मार्गाने, चिकाटीने पुढे नेले पाहिजे. महाराष्ट्र शासनाने अध्यादेश काढून वर्षातले १५ दिवस दणदणाट रात्री १२ वाजे पर्यंत सुरु ठेवण्यास परवानगी दिली आहे. याविरोधात शासन, प्रशासनाला राजी केले पाहिजे. पंधरा दिवस तरी का ? असा प्रश्न विचारून तो अध्यादेश रद्द करायला लावला पाहिजे. दुसरे डॉल्बीची व्याख्या करणे, कायद्यातून पळवाट काढणे किंवा दण्डाची तरतूद पूर्ण करून दुसऱ्या दिवशी पुन्हा बजाव डॉल्बीचा खेळ करणे बंद केले पाहिजे. आवाजाची पातळी हा कळीचा मुद्दा आहे.ध्वनी त्रासदायक आहे की नाही याचा अंतिम निर्णय जागेवर घेऊन कारवाई करणे आवश्यक आहे. तक्रार आली तर कारवाई करू हा प्रकार प्रशासनाने बंद केला पाहिजे. मुळात जबरी शिक्षेची, डॉल्बीमुळे मृत्यू झाला तर देहदंडची शिक्षा ठोठावली तरच हे प्रकरण संपेल. निर्णय ही आठ दिवसाच्या आत लागला पाहजे कारण शेकडो जणांच्या समोर मृत्यू होणे याला फार वेळ निकालासाठी लागणार नाही. प्रदूषण मंडळ, पोलीस, तपास, चौकशी, तक्रार, ती करणारी यंत्रणा अशा अनेक अवघड आणि द्रविडी प्राणायम असणाऱ्या रचनेतून न्याय मिळण्यास उशीर होतो. सगळ्यात महत्वाचे डॉल्बी, उच्चध्वनीवर्धक यंत्रणांवर त्यांच्या उत्पादनावरच बंदी घातली पाहिजे. गुटखा, पीओपी, हानिकारक प्लास्टिक, डॉल्बी यांच्या उत्पादनांवर बंदी नाही.मात्र त्याचा उपयोग, विक्री करण्यावर निर्बंध हा अडाणीपणा सरकारने बंद करावा. उत्पादन नसेल तर पुढचे व्याप वाचतील. महत्वाचे म्हणजे याचे अर्थकारण कोणाशी जोडले गेले आहे , त्यावर प्रहार होणे गरजेचे आहे. अन्यथा ज्येष्ठ नागरिकांना आंदोलन करण्याशिवाय पर्याय रहाणार नाही.
..
मधुसूदन म. पतकी
28.08.2025
